Τι λέει η σύγχρονη ιστορική έρευνα...
Ο Πήλιο Γούσης έχει στιγματιστεί ως προδότης του Σουλίου, αλλά η σύγχρονη ιστορική έρευνα, τον αναγνωρίζει ως ήρωα. Έχουμε μάθει από την κλασική ιστορία ότι o Πήλιος Γούσης ήταν ο άνθρωπος, που το 1803 οδήγησε τον Αλή Πασά να κυκλώσει τους αδούλωτους Σουλιώτες. "Με τη βοήθεια ενός
Σουλιώτη προδότη, του Πήλιου Γούση, ο Αλής κατέλαβε τη στρατηγική θέση
του χωριού Αβαρίκο και κύκλωσε τους Σουλιώτες. Μερικοί τότε κατέφυγαν
στο λόφο του Κουγκίου, όπου βρίσκονταν πολλά γυναικόπαιδα από την αρχή της πολιορκίας. Από τις οχυρές αυτές θέσεις οι πολιορκημένοι απέκρουσαν με σθένος τις επιθέσεις των Αλβανών. Στο λόφο του Κουγκίουείχε κατασκευάσει ο θρυλικός μοναχός Σαμουήλ ένα μικρό φρούριο, απ' όπου αμύνονταν οι 400 περίπου υπερασπιστές του λόφου, ενώ η περισσότερο απόκρημνη "Μπίρα" αποτελούσε οχυρό απόρθητο για τους επιτιθέμενους. Η έκβαση του αποκλεισμού αυτού είναι επίσης γνωστή. Ο Σαμουήλ αναγκάστηκε να πυρπολήσει το κάστρο και να σκοτωθούν όλοι όσοι ήταν κλεισμένοι εκεί για να μην πέσουν σκλάβοι στα χέρια του Πασά. Ακολούθησε για το ίδιο ιδανικό ο χορός του Ζαλόγγου". Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Όχι, λέει η σύγχρονη ιστορική έρευνα. Ο Πήλιο Γούσης δεν ήταν προδότης. Έπεσε θύμα, αναφέρεται, του αξιωματικού και συγγραφέα Χριστόφορου Περραιβού, ο οποίος τον κατηγόρησε σαν προδότη, επειδή αντιδικούσε με τη φάρα των Μποτσαραίων και τον Κουτσονίκα και ήταν υπέρ των Τζαβελαίων, ενώ ο Πήλιο Γούσης σχετίζονταν φιλικά με τη φάρα τωνΜποτσαραίων και είχε πεθερό τον Κουτσονίκα. Αν ο Πήλιο Γούσης είχε προδώσει, οι Σουλιώτες, θα τον βρίσκανε και θα τον δολοφονούσαν. Αντίθετα, ο Γούσης, ήταν μαζί με τα ένοπλα σώματα των Σουλιωτών, μέχρι που σκοτώθηκε από τους Τούρκους στην Έξοδο του Μεσσολογγίου. Τέλος η σύγχρονη ιστορική έρευνα απορρίπτι τον ισχυρισμό ότι άλλος είναι ο Πήλιο Γούσης, ο γαμπρός του Κουτσονίκα, και άλλος ο προδότης, ο οποίος σκοτώθηκε, όταν επικεφαλής ομάδας τουρκαλβανών πήγε να ζητήσει από τον καλόγερο Σαμουήλ το Κούγκι, και ο Σαμουήλ ανατινάχθηκε μαζί με τον Γούση και τους τουρκαλβανούς.
στο λόφο του Κουγκίου, όπου βρίσκονταν πολλά γυναικόπαιδα από την αρχή της πολιορκίας. Από τις οχυρές αυτές θέσεις οι πολιορκημένοι απέκρουσαν με σθένος τις επιθέσεις των Αλβανών. Στο λόφο του Κουγκίουείχε κατασκευάσει ο θρυλικός μοναχός Σαμουήλ ένα μικρό φρούριο, απ' όπου αμύνονταν οι 400 περίπου υπερασπιστές του λόφου, ενώ η περισσότερο απόκρημνη "Μπίρα" αποτελούσε οχυρό απόρθητο για τους επιτιθέμενους. Η έκβαση του αποκλεισμού αυτού είναι επίσης γνωστή. Ο Σαμουήλ αναγκάστηκε να πυρπολήσει το κάστρο και να σκοτωθούν όλοι όσοι ήταν κλεισμένοι εκεί για να μην πέσουν σκλάβοι στα χέρια του Πασά. Ακολούθησε για το ίδιο ιδανικό ο χορός του Ζαλόγγου". Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Όχι, λέει η σύγχρονη ιστορική έρευνα. Ο Πήλιο Γούσης δεν ήταν προδότης. Έπεσε θύμα, αναφέρεται, του αξιωματικού και συγγραφέα Χριστόφορου Περραιβού, ο οποίος τον κατηγόρησε σαν προδότη, επειδή αντιδικούσε με τη φάρα των Μποτσαραίων και τον Κουτσονίκα και ήταν υπέρ των Τζαβελαίων, ενώ ο Πήλιο Γούσης σχετίζονταν φιλικά με τη φάρα τωνΜποτσαραίων και είχε πεθερό τον Κουτσονίκα. Αν ο Πήλιο Γούσης είχε προδώσει, οι Σουλιώτες, θα τον βρίσκανε και θα τον δολοφονούσαν. Αντίθετα, ο Γούσης, ήταν μαζί με τα ένοπλα σώματα των Σουλιωτών, μέχρι που σκοτώθηκε από τους Τούρκους στην Έξοδο του Μεσσολογγίου. Τέλος η σύγχρονη ιστορική έρευνα απορρίπτι τον ισχυρισμό ότι άλλος είναι ο Πήλιο Γούσης, ο γαμπρός του Κουτσονίκα, και άλλος ο προδότης, ο οποίος σκοτώθηκε, όταν επικεφαλής ομάδας τουρκαλβανών πήγε να ζητήσει από τον καλόγερο Σαμουήλ το Κούγκι, και ο Σαμουήλ ανατινάχθηκε μαζί με τον Γούση και τους τουρκαλβανούς.